W tym roku minęła 150-ta rocznica urodzin Stefana Żeromskiego

MŁODZIEŻ WSPOMINA WIERNEGO PATRIOTĘ

I  SPOŁECZNIKA  

14 paź­dzier­ni­ka 1864 roku w Straw­czy­nie, uro­dził się Ste­fan Że­rom­ski, naj­bar­dziej zna­ny z  pol­skich pi­sa­rzy prze­ło­mu XIX i XX w. Straw­czyn  po­ło­żo­ny na pół­noc­ny za­chód od Kielc nie­wiel­ka wieś.  W ko­ście­le pa­ra­fial­nym prze­cho­wy­wa­na jest do dziś ory­gi­nal­na me­try­ka chrztu Ste­fa­na Że­rom­skie­go.

Ste­fan Że­rom­ski był dra­ma­to­pi­sa­rzem pro­za­ikiem,  i pu­bli­cy­stą.            Wy­cho­wy­wał się w Cie­ko­tach w Gó­rach Świę­to­krzy­skich - dziś w tym miej­scu znaj­du­je się Cen­trum Edu­ka­cyj­ne "Szkla­ny Dom". Od 1874 r. uczył się w Mę­skim Gim­na­zjum Rzą­do­wym w Kiel­cach, gdzie obec­nie znaj­du­je się Mu­zeum Lat Szkol­nych. W War­sza­wie roz­po­czął stu­dia w Szko­le We­te­ry­na­rii. Prze­rwał naukę z po­wo­du trud­nej sy­tu­acji ma­te­rial­nej i pod­jął pracę gu­wer­ne­ra. Pierw­sze opu­bli­ko­wa­ne utwo­ry Że­rom­skie­go to wier­sze.Wiersze po­wsta­ły w cza­sach szkol­nej edu­ka­cji. Był także au­to­rem dra­ma­tów i opo­wia­dań.Do naj­bar­dziej zna­nych dzieł pi­sa­rza na­le­żą po­wie­ści: Sy­zy­fo­we prace, Lu­dzie bez­dom­ni, Po­pio­ły, Przed­wio­śnie i Opowiadania. Stefan Żeromski był prozaikiem, dramatopisarzem oraz publicystą.W1897 opublikował Żeromski powieść Syzyfowe prace,w dużej mierze oparł na własnej biografii. Powieść o zwartej konstrukcji  i  fabule do dziś jest chętnie czytana. Opisał w niej dzieciństwo i proces dojrzewania szlacheckiego syna, Marcina Borowicza, w rosyjskim systemie edukacji. Edukacja rozpoczyna się w wiejskiej szkole w Owczarach, gdzie głupi i tchórzliwy nauczyciel kształci dzieci metodą bezmyślnego wkuwania, niszcząc wszelkie przejawy inteligencji. W opowiadaniu pt. Promień opisał stagnację prowincjonalnego miasteczka. Opisał akcję militarną francuskiej armii republikańskiej, która przedarła się przez Alpy, żeby zaatakować wojsko austriackie.Pisał, że w armii służyli polscy chłopi, m.in. Matus Pulut, ceniony żołnierz i dobry kompan.W drugiej części pisał, że Pulut wraca do rodzinnej wsi, własności dziedzica , gdzie jako zbiegły chłop pańszczyźniany zostaje skazany na śmierć przez zwołany naprędce sąd.
Że­rom­ski po­świę­cał się również pracy spo­łecz­nej - za­kła­dał szko­ły, bi­blio­te­ki. Ak­tyw­nie uczest­ni­czył w or­ga­ni­za­cji życia kul­tu­ral­no-li­te­rac­kie­go. Był twórcą literatury najbardziej emocjonalnie zaangażowanej w historii piśmiennictwa polskiego. Jego działalności pisarskiej towarzyszyła także intensywna działalność społeczna. W Nałęczowie dom Żeromskich był ośrodkiem aktywności patriotycznej i edukacyjnej. Funkcjonowała w nim ochronka dla dzieci z ubogich rodzin i tajna szkoła polska. Był ważną postacią w rozkwitającym kulturalnie Zakopanem. W czasie wojny uczestniczył w działalności Naczelnego Komitetu Zakopiańskiego, który był oddziałem Naczelnego Komitetu Narodowego.W 1918 pełnił funkcję Prezydenta Rzeczpospolitej Zakopiańskiej.Po odzyskaniu niepodległości brał aktywny udział w organizowaniu życia kulturalnego w Warszawie.Był prezesem Związku Zawodowego Pisarzy Polskich. Uczestniczył w zakładaniu takich instytucji, jak Akademia Literatury, Straż Piśmiennictwa Polskiego, Pen Club. W 1925 otrzymał po raz pierwszy przyznaną polską państwową nagrodę literacką za zbiór utworów o historii polskiego wybrzeża Wiatr od morza. Nie otrzymał natomiast nominacji do Nagrody Nobla,  wskutek niechętnego doń stosunku opinii niemieckiej, ale także zakulisowych działań polskiej prawicy, która uważała go za pisarza zbyt lewicowego. Stefan Żeromski zmarł w War­sza­wie 20 li­sto­pa­da 1925 r. Po­cho­wa­ny został na cmen­ta­rzu ewan­ge­lic­ko-re­for­mo­wa­nym na war­szaw­skiej Woli.

Rok 2014 jest okazją do przypomnienia postaci i zasług tego wielkiego polskiego twórcy oraz popularyzowania jego dorobku literackiego. Zadbajmy o to, aby w sposób godny uhonorować  pisarza – człowieka patrioty, który ukochał region świętokrzyski i utrwalił go na kartach swoich utworów literackich.

/ Źródło: fragment artykułu i fotografia - Nasz Dziennik, 09 .10. 2013r. /

Zamieściła: L.E.M.